Vizantijski svet

Svake godine na godišnjicu rođenja Isusa Hrista vasilevs tamo priređuje veliku svetkovinu.

Jovan Zlatousti, veliki crkveni otac i carigradski prvosveštenik na razmeđu IV i V veka, preporučivao je roditeljima da brinu o hrišćanskom vaspitanju svoje dece: da ih upoznaju sa dogmatskim postavkama, moralnim principima, normama ponašanja i biblijskom istorijom.

O čuvenoj patrijaršijskoj akademiji uglavnom se može govoriti tek od kraja XI stoleća. U njoj se tumačila Biblija i učila retorika, ali i pojedine svetovne nauke: aritmetika, geometrija, muzika, astronomija, medicina, filozofija.

ni su se pribojavali preteranog ushićenja filozofijom, koje je, po njihovom mišljenju, moglo da vodi u jeres, ali su i priznavali značaj filozofskog obrazovanja za buduće poslenike u crkvi. Jednostavnije rečeno, antičko nasleđe delili su na „prihvatljivo“ i „neprihvatljivo“. Kako pronicljivo i živopisno primećuje filozof Mihailo Psel, prvo su „primali kao hranu“, a drugo „ispljuvavali kao otrov“.

Dobro je poznato da su carevi Konstantin Veliki i Valerije Licinije 313. godine objavili tzv. Milanski edikt

U najneobičnije monahe ubrajali su se tzv. stiliti, odnosno stolbnici (stolpnici). Reč je o hrišćanskim svetiteljima koji su živeli na usamljenim mestima, nekom uzvišenju ili stubu (stolp – na staroslovenskom; stilos – na grčkom).

Osim manastira, postoje i drugi vidovi monaških zajednica. To su skit – zajednica koja može da ima veliki broj monaha, ali nema status manastira, zatim metoh – manastirsko imanje na kojem žive monasi i staraju se o njegovom održavanju, i ćelija – koja obuhvata mali broj monaha (dva, tri, četiri). Hilandar, na primer, ima ćeliju Svetoga Save, gde je uglavnom jedan monah ili su najviše dva monaha.

Ipak, u Vizantiji je broj kaluđerica bio neuporedivo manji od broja kaluđera. Jedno istraživanje sprovedeno na ograničenom uzorku i samo za dva poslednja stoleća vizantijske istorije pokazuje da je među onima koji su se odrekli svetovnog bivstovanja bilo svega 4% žena.

Od najstarijih vremena do danas u manastirima su bila prisutna dva različita oblika monaškog života. Postoji tzv. kinovija, iliti opštežiće, kada monasi žive potpuno zajedno, mole se zajedno, rade zajedno, obeduju zajedno, a jedino spavaju svaki u svojoj keliji. Međutim, postoje i manastiri u kojima duhovnici upražnjavaju tzv. idioritmiju (sopstveni ritam), koja predviđa da monah sve radi sam.

Svi monasi u Vizantijskom carstvu činili su bratstvo Svetog Vasilija (po Vasiliju Velikom), ali je važno upozoriti da u Vizantiji, za razliku od zapadne Evrope, nisu postojali monaški redovi.