ҚАЖЫМҰҚАН

Қажымұқанмын қазақта күшiм асқан,

Палуандықтан айтайын бiраз дастан.

«Орыс палуан» атанып он екi жыл,

Жиырма төрт патшалықтың жерiн басқам.

Адамнан асқан iс, кәне?!

Құрғатқан көлдi,

Жайнатқан шөлдi,

Өмiрдiң адам ұстазы.

Еңбекшiл ерлер,

Төгiлген терлер,

Өзгертер әлем өңiрiн.

Адамдық күштер,

Ғажайып iстер

Орнатпақ бақыт өмiрiн.

Толғанса күштер,

Туласа күштер.

Тулайды теңiз тасынып.

Толқыннан шыңдар,

Шыңғырып тулар

Тулады кеме асылып.

Долданып дауыл,

Шыңдары ауыр,

Қолтықтап ұшар биiкке,

Құлайды жарлар,

Жылайды сұмдар,

Тарылып демi жиекте.

Күштердiң күшi

Iстердiң iсi,

Әлеумет, құрметтерiңiзге құлдық. Бұл ақша мына жас палуанды оқыту қаржысына жұмсалсын. Мен осындай қаржының табылмағанынан қартайғанша мүгедек болып, бойыма бiткен өрен қайратымды шарықтата алмай ел iшiнде қалдым. Керексiз уақытта табылған кеннiң керегi қанша? Бұл дүние осыған берiлсiн, – деп қалтаны қасындағы Мұқанға қарай ұсынды.
– Мен күштi молдадан алғаным жоқ. Құлағымды жұлып, жанымды таспадай тiлген соң, көрмегенiм молда болсын деп кетiп қалғам. Нағашы атам мен өзiмнiң бабам оқымай-ақ – Лук, Ернақ палуан атаныпты. Маған ақша төлеп оқудың керегi жоқ. Онда барған соң тағы бiреуi дүрелеп жүрер. Онан да жасың болса келiп қалған, бала-шағаң бар сен ал, – деп өз үлесiн де қосып

өзi мақтаған өлiмнiң аз-ақ алдында

Бел ұстасқан күш әкесiн танымайды

Үйде ауылдың намысын, түзде елдiң намысын ойла

ұлт үшiн тумайды, жұрт үшiн туады

Бұзауынан көтерiп үйренген жай кiсi, палуан көтере алмайтын атан өгiздi көтередi. Ауырды көтеру үшiн оның әдiсiн үйрену керек

Ерекше бiткен күш – өрт сияқты. Ол орынды тұтанса тасты балқытып, темiрге айналдырады. Орынсыз тұтанса елдi өртейдi.