Yeryüzüne Dayanabilmek İçin

Özlü, yaşamın anlamını arayan ve bu arayışı hayranlık duyduğu üç yazarın (Svevo, Kafka ve Pavese) izlerini ve izleklerini de sürerek sürdüren ikinci roman/anlatısını ise 1983’te Auf den Spuren eines Selbstmords (Bir İntiharın İzinde) adıyla yazmış; yapıt 1983 Marburg Yazın Ödülü’nü kazanmıştı. Bu kitap, daha sonra dilimizde, yazarı tarafından Yaşamın Ucuna Yolculuk (1984) adıyla bir anlamda yeniden yaratıldı.

“Kasım ayında zeytinler toplanır. İnsanları ayıran olgular karşısında birleştiren olgular giderek çoğalıyor. O halde neden savaş?”

“Eleştirmekten, değiştirmek istemekten vazgeçmek, insanın kendisinden vazgeçmesi demektir.”

“Son bireye kadar savaşmak, kendini feda etmek, yanlış bir kahramanlıktır.”

“Kültür bir şeye cesaret edebilme sorunudur. Okumaya cesaret edebilme, bir görüşe inanmaya cesaret edebilme, görüşlerini açıklayabilme cesaretidir.”

“Şunu öğrenmelisin: Sen hiçbir işe yaramaz değilsin! Seni senden çalan toplumdur!”

“Benim için komünist olmak ilkin şu anlamı taşıyor: Her olguya eleştirici gözle bakmak, bağlantılar içindeki yerini araştırmak ve saptamak. Hiçbir şeyi tepeden düşmüş var saymamak.”

“Ben bir kenti, o kentteki kitapçı dükkânlarına göre değerlendiririm.”

Paz’ın okuduğu şiirler içinde en çok “Köy” şiirini sevdim. Vogelsang’ın Almanca çevirisinden, bu kısa şiiri Türkçeye aktarmak istiyorum:

Taşlar zaman

Rüzgâr

Rüzgârdan yüzyıllar

Ağaçlar zaman

İnsanlar taş

Rüzgâr

Kendi içine doğru esiyor

Ve taş günün içine gömülüyor

Su yok

Ama gülümseyen gözler var

1980 yılında ulusal bir ödül alan Rulfo için, ünlü yazar Marquez şöyle diyor: “Pedro Paramo romanını ilk okuduğum akşam uyuyamadım. Uzun süredir böyle bir şok yaşamamıştım. Tıpkı on yıl önce yoksul öğrenci odamda Kafka’nın Değişim’ini okuduğum geceki şok gibi. Ertesi gün Rulfo’nun öykülerini okudum. Rulfo’nun yazınsal yapıtı ancak 300 sayfa, ama Sophokles gibi ölümsüz.”