Dokter Pascal is het twintigste en laatste deel in de romancyclus De Rougon-Marcquarts, waarin Zolá de levens van verschillende generaties van een familie beschrijft. Alle delen zijn los te lezen als aparte romans — Dokter Pascal vormt een sluitstuk waarin verschillende verhaallijnen samenkomen. Bovendien komt in dit boek Zolá’s visie op literatuur en op de mens duidelijk naar voren, namelijk in de vorm van het personage Dokter Pascal, die als arts vele mensenlevens heeft geobserveerd en sterk van mening is dat erfelijkheid en milieu de belangrijkste factoren zijn die de levensloop en het karakter van een mens bepalen. Hij werkt aan een levenselixer dat erfelijke aandoeningen zou kunnen omzeilen, maar ondermijnt hij daarmee niet de macht van God?
De Fransman Émile Zola (1840 — 1902) was journalist en roman— en toneelschrijver. Hij wordt gezien als de belangrijkste vertegenwoordigers van Franse naturalisme. Zola leverde ook commentaar op politieke zaken. Beroemd is zijn verdediging van de valselijk voor verraad beschuldigde en veroordeelde Joodse legerofficier Alfred Dreyfus, getiteld J’Accuse…!. Het stuk beïnvloedde het publieke debat zodanig dat Dreyfus later vrijgesproken werd. Op het gebied van literatuur was Zola net zoals een tijdgenoot als Balzac enorm productief. Zola’s levenswerk, de romancyclus Les Rougon-Macquart (1870–1893), is het verhaal van de gelijknamige familie in het Tweede Keizerrijk, de tijd van Napoleon. Zoals een naturalist betaamt beschrijft Zola hierin het sociale milieu van zijn tijd.
